 |
| พระหูยาน ลพบุรี (กรุเก่า) พิมพ์ใหญ่หน้ายักษ์ |
พระหูยาน ลพบุรี จัดอยู่ ๑ ใน ๕ ของพระยอดขุนพลเมืองละโว้ อันประกอบไปด้วย ๑.พระร่วงหลังลายผ้า ๒.พระหูยาน ๓.พระยอดขุนพล ๔.พระนารายณ์ทรงปืน ๕.พระนาคปรก สร้างในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ ๑ เมื่อประมาณ ๗๐๐ ปีกว่ามาแล้ว ซึ่งพระองค์ทรงใช้เมืองละโว้ (ลพบุรี) เป็นศูนย์กลางในการบัญชาการ และบริหารกิจการบ้านเมือง
พระหูยาน ลพบุรี มีการขุดพบที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.ลพบุรี เป็นหลัก เป็นพระพิมพ์เนื้อชิน พุทธลักษณะองค์พระประธานปางมารวิชัย ประทับนั่งบนกลีบบัวแบบชั้นเดียวและสองชั้น พระเกศเป็นรูปบัวตูม พระพักตร์คว่ำแสดงถึง พระญาณอันแก่กล้า อันเป็นเอกลักษณ์ทางศิลปะของขอม พระกรรณ (ใบหู)ยาวจดพระอังสา(บ่า) ผู้ขุดพบครั้งแรกจึงเรียกว่า "พระหูยาน"
พระหูยาน ลพบุรี สร้างเมื่อสมัยขอมยังเรืองอำนาจในแผ่นดินพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 เมื่อประมาณ 700 กว่าปีมาแล้ว สมัยนั้นพระองค์ทรงใช้เมืองละโว้ (ลพบุรี) เป็นศูนย์กลางในการบัญชาราชการงานบ้านเมือง ศาสนา ศิลปะ ดังนั้นวิทยาการทั้งหลายแหล่ของขอมล้วนมีกำเนิดที่เมืองละโว้ ทั้งสิ้น
พระหูยาน ลพบุรี มีทั้งหมด 3 พิมพ์ คือ พระหูยาน พิมพ์ใหญ่ ขนาดสูงจากฐานถึงยอดสุดประมาณ 5.5 ซ.ม. พระหูยาน พิมพ์กลาง และพระหูยาน พิมพ์เล็ก ซึ่งจะมีขนาดลดหลั่นกันลงมา
พระหูยาน กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.ลพบุรี มีการแตกกรุออกมาครั้งแรกเมื่อประมาณปี พ.ศ.2450 เราเรียกว่า "พระกรุเก่า" ผิวจะปลอดจากคราบผิวปรอทขาวโพลน มีขุมสนิมกัดกินลึกในเนื้อ มีรอยระเบิดแตกปริ ต่อมาได้มีการขุดค้นอย่างไม่เป็นทางการหลายครั้งหลายคราว จนกระทั่งปี พ.ศ.2508 ก็แตกกรุออกมาอีกเป็นจำนวนมากที่บริเวณพระเจดีย์องค์เล็กหน้าพระปรางค์ จึงให้ชื่อว่า "พระกรุใหม่" ส่วนมากจะมีพรายปรอทขาวซีดๆ ทั้งอยู่ในสภาพสมบูรณ์งดงามมาก มีเพียงบางองค์ที่มีรอยแตกปริและขุมสนิมบางส่วน เสมือนหนึ่งเป็นคำประกาศยืนยันถึงความเก่าแก่ของอายุขัย พระกรุใหม่บางส่วนถูกฝังรวมไว้กับ พระพุทธรูปบูชาซึ่งเมื่อเวลาเกิดคราบสนิม จะเป็นสีเขียว "คราบเขียวของพระพุทธรูปบูชา" นี้ได้ลุกลามไปติดเป็นคราบสนิมของพระหูยานกรุใหม่ด้วย จึงกลายเป็นตำหนิสำคัญที่นักเลงพระเครื่องเนื้อชินเขาใช้ประกอบในการพินิจ พิจารณาพระหูยานกรุใหม่
พระหูยาน ลพบุรี มีพุทธคุณเป็นเลิศ ทางด้านมหาอุด คงกระพันชาตรี
